Gmina Perzów

zarys historyczny

Brzezie – to najmniejsze sołectwo ze wszystkich znajdujących się na terenie gminy Perzów. Położone w północnej części gminy. Mieszka w nim kilkanaście rodzin, a liczba wszystkich mieszkańców wynosi 48. Do 2002 roku Brzezie było częścią sołectwa Turkowy. Mocą Uchwały nr II/15/2012 Rady Gminy Perzów, z dnia 10.12.2002 r. Brzezie stało się samodzielnym sołectwem. Obecnie sołtysem wsi jest Ireneusz Poślod. Położenie przy drodze krajowej nr 8 powoduje, iż na terenie miejscowości znajduje się kilka lokali gastronomicznych.

Historia Domasłowa sięga XIV w. kiedy, to spotyka się nazwę Domaszulawo.W XV w. właścicielem wsi jest Domasłowski, a następnie rodzina Trzcińskich i Pozer, który sprzedał wieś księciu Karolowi Bironowi w 1842 r. W dwudziestoleciu międzywojennym stała się własnością Skarbu Państwa. We wsi powstaje szkoła – pierwsza z gliny i drewna a w późniejszym okresie murowana oraz kościół.

Gęsia Górka to mała miejscowość należąca do sołectwa Koza Wielka. W roku 1900 powstała we wsi cegielnia parowa, na życzenie księcia Birona. W 1902 roku powstał przystanek towarowy kolejowy, przeznaczony dla cegielni.

Koza Wielka była starą osadą, czego dowodzą wspomniane już wykopaliska. Nazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od nazwiska właściciela folwarku Malisze
Władko de Cosla, do którego niegdyś należała wieś w XIV wieku. 

Miechów – pierwszymi właścicielami tej wioski była rodzina Miechowiczów, która mieszkała tu w XIII i XIV wieku. Przed I wojną światową na terenie wsi istniała placówka Wojsk Ochrony Pogranicza, w której zamieszkiwali strażnicy graniczni. Przed II wojną światową w wiosce funkcjonują: rzeźnik, szewc, kołodziej, oberża
bezalkoholowa, sklepy kolonialne, cegielnia parowa i gorzelnia. Istniał również majątek ziemski, który z folwarkiem Ludwiczyn tworzyły obszar dworski. Z kroniki szkolnej wynika, że w 1880 r. mieszało tu 466 osób.

Perzów jest stosunkowo „młodą” miejscowością pośród pozostałych wiosek w naszej gminie. Swą nazwę wywodzi prawdopodobnie od perzu, który na tych terenach można często spotkać. Właścicielem ziemskim był dzierżawiony przez Rudolfa Kurta, a na początku XVIII wieku przeszedł w posiadanie rodziny Trzcińskich, następnie Pozerów by w połowie XIX wieku wejść w posiadanie księcia Birona. Po I wojnie światowej przechodzi w ręce Skarbu Państwa. Na terenie wsi znajdował się tartak parowy, wytwórnia dachówek cementowych, dom dla ubogich. W 1937 roku powołano w Perzowie Agencję Pocztową. Swoim działaniem obejmowała wszystkie miejscowości z wyjątkiem Trębaczowa i Zbyczyny.

Słupia pod Bralinem. Nazwa miejscowości pochodzi według podań ustnych od słupa, który stawiano na najwyższym wzniesieniu tutejszych okolic. Miejsce to nazywano przed II wojną światową Górką Celną. Wysoki słup oblewano smołą i zapalano go, gdy do wioski zbliżało się niebezpieczeństwo. Z powodu częstych pożarów, we wsi znajdowały się głównie budynki murowane. W miejscowości znajdował się urząd celny. Straż graniczną nazywano „zielonkami”. Do straży nie przyjmowano miejscowej ludności. Budynek, zajmowany przez strażników istnieje do dzisiaj, jest własnością prywatną.

Trębaczów – przez wieki nazwa miejscowości ulegała zmianie: Trambachevo (1232), Trambeczow (1376), Trembicz (1446) czy Trembatschaw (1416). Pierwsza historyczna wzmianka o niej pochodzi z 1232 roku, gdy drogą zamiany od biskupa lubuskiego – Wawrzyńca przeszła w posiadanie Księcia Śląskiego Henryka Brodatego. W dokumencie z 13 grudnia 1378 roku wymieniony został właściciel wsi – Niczko Trambaczka. W 1448 właścicielami byli bracia: Bernard Kunc i Paweł Gawronowic. W drugiej połowie XVI w. wieś została podzielona na cztery części: trzy z nich nabył pan stanowy Georg von Braun, a czwarta część pozostała w posiadaniu zmarłego w 1587 roku Filipa Gawrona. W 1596 roku wszystkie części wsi nabył Abraham von Dohna, a od 1 września 1734 r. wieś kupił Książe Biron von Kurland z Sycowa. Na przełomie XVIII i XIX wieku w miejscowości znajdują się: 2 folwarki, kościół, szkoła, owczarnie, dwa wiatraki, leśniczówka. W dwudziestoleciu międzywojennym we wsi znajdowały się akuszerka, kowal, piekarz, rzeźnik, 3 zajazdy, wiatrak, młyn, krawiec, kołodziej, gorzelnia, handel nierogacizną, dwa sklepy z artykułami kolonialnymi i sprzedaż nabiału. Ligota – zabudowania folwarcze na południowym krańcu wsi. Nazwa Lgota oznaczała wieś założoną na tzw. nowym pniu, wolną na określony okres czasu od podatków – była więc związana z ówczesnymi stosunkami prawno‑osadniczymi. Folwark istniał już w 1666 roku. W dokumentach z 1845 r. (Übersicht der Dörfer Flecken und Städte der König. Preuß Provinz Schlesien – JG Knie) występuje pod nazwą Ellguth. Tą część majątku rozparcelowano w 1929 r.
– Kuropka – zburzona pod koniec XX w. leśniczówka. W 1845 r. występuje pod nazwą Kuropke (JG Knie).Ostatnim zarządcą leśniczówki wyznaczonym przez
Nadleśnictwo Syców był p. Majchrzak. Betonowy most na rzeczce Widawie zbudowano w 1964 r.
– Posmyk – zabudowania gospodarcze przy drodze do lasu. Według Franzkowskiego istniały już w 1666 roku. Po II wojnie światowej majątek przejął skarb państwa, obecnie własność prywatna.
– Wierzniok – (Wirschniok, Wierzchniok, Wiśniok) – nieistniejąca kolonia w środku lasu. W źródłach po raz kolejny wzmianka o osadzie Wierzniok pojawia
się w 1845 (J.G. Knie) i 1885. W 1893 roku kolonię Wirschniok przyłączono do parafii Dziadowa Kłoda.
– Judelsforwerk – folwark, (zbudowany ok. 1845 r.).
– Fidryka – osiedle za szkołą podstawową. Pierwszy czworak zbudowano w 1959 roku, na wiosnę 1960 rozpoczęła się budowa następnego. Dwa bloki ośmiorodzinne zbudowano w latach 70 – tych ubiegłego stulecia.
– Październia – budynki mieszkalne oraz hydrofornia ulokowane na początku wioski, przy drodze do Nowej Wsi Książęcej.

Turkowy – pierwsze wzmianki na temat tej wsi datuje się na 1245 rok. W XIV wieku miejscowość należy do biskupa wrocławskiego. Wszystko to wskazuje na fakt, iż wieś ta już w połowie XIII stulecia otrzymała prawo magdeburskie. Mocą aktu z 1335 r. miejscowość została włączona od zwierzchnictwo czeskie, a następnie razem z Czechami dostała się pod panowanie Austriackie. Niemiecka nazwa Tuerkwitz. W drugiej połowie XVI wieku Turkowy jako część dóbr sycowskich, stało się własnością Jerzego Brauna. Jak wynika ze źródeł Turkowy były największą, obok Trębaczowa, miejscowością w naszej gminie. W 1926 roku nastąpiło rozparcelowanie Turków (Brzezie). W czasie okupacji na terenie miejscowości znajdował się barak, który pełnił funkcję obozu. W obozie tym przebywał niejeden mieszkaniec i mieszkanka
wsi Turkowy, w tym również dzieci.

Zbyczyna, położona jest w południowej części gminy, na pograniczu z województwem opolskim, gminą Namysłów. Nazwa miejscowości przez wieki ulegała zmianie: Zbichina, Sbitschine, Sbitschin, Deutschwer, aż do roku 1945, gdy otrzymała swoją obecną formę.W średniowieczu wioska należała do klucza skoroszowskiego mającego na celu gromadzenie dziesięciny dla biskupstwa wrocławskiego. 8 października 1740 r. za kwotę 13.000 talarów włączono znajdujący się w wiosce dwór do dóbr księcia Birona von Kurland. Pod koniec XIX wieku planowano założyć w wiosce szkołę katolicką. W miejscowości znajdowała się karczma, której pozostałości można było podziwiać do niedawna oraz folwark.